تشریح آنالیز عنصری در آنالیز روغن

عناصر مختلفی در روغن های صنعتی می توانند حضور داشته باشند. برخی از آن ها از طریق سایش قطعات تجهیز به روغن وارد می شوند، برخی دیگر از طریق آلودگی از محیط بیرون به سیستم نفوذ می کنند و بعضی هم در مولکول های ادتیو و روغن پایه موجود هستند. مهمترین مسئله در انجام آزمون آنالیز عنصری، فهم و شناخت دلیل حضور عناصر مختلف در روغن می باشد و بسیار مهم است که روند افزایشی یا کاهشی شدن مقادیر این عناصر مورد بررسی قرار گیرد. در صورتیکه مقدار این عناصر بیش از حد نرمال باشد و روند آن در طی چند آزمون افزایشی باشد، باید به دنبال کشف مشکل ایجاد شده در تجهیز باشیم. اگر بخواهیم بصورت کلی مکانیزم کارکرد آزمون آنالیز عنصری را توضیح بدهیم، اینگونه است که قطراتی از روغن در دمای بسیار بالا برده می شوند این قطرات باید در فاز گاز باشند تا عناصر حاضر در آن ها بتوانند الکترون موجود در آخرین لایه ظرفیت الکترونی خود را برانگیخته کنند. انرژی که الکترون بهنگام برگشت به حالت پایداری از خود ساطع می کند بصورت نوری آزاد خواهد شد که دارای طول موج مشخصی است.

این طول موج مثل اثر انگشت برای آن عنصر خاص می باشد و در نهایت بدین ترتیب عناصر موجود در روغن شناسایی می شوند. نکته قابل توجهی که برای این آزمون باید در نظر گرفته شود، مسئله محدودیت این آزمون است. بدلیل اینکه عناصر می بایست بخار شوند، لذا ذرات بزرگتر از 10 میکرون را این آزمون نمی تواند شناسایی کند و بایست از روش های دیگری برای شناسایی ذرات بزرگتر استفاده شود.

نکته حائز اهمیت دیگر آن است که برخی به اشتباه تصور می کنند که با این آزمون می توانند ادتیوهای موجود در روغن را شناسایی کنند. برای مثال با بررسی مقادیر فسفر و روی برای روغن کارکرده به این نتیجه می رسند که هنوز ماده ZDDP (دی آلکیل دی فسفر روی) در روغن موجود است.

این در حالی است که این تصور کاملاً اشتباه است. بدین ترتیب که عناصر مورد استفاده در مولکول ZDDP بعد از مصرف شدن این ادتیو، باز هم در روغن حضور دارند ولی با این تفاوت که دیگر آن ها برای خاصیت هایی همچون آنتی اکسیدانی و یا ضد سایشی و…کارا و موثر نیستند و باید در نظر داشت که بنا به قانون پایداری جرم، این عناصر از بین نخواهد رفت و بعد از انجام واکنش های شیمیایی، کماکان در محیط حضور خواهند داشت.

لازم است بدانیم که برای بررسی دقیق ادتیوهای موجود در روغن، استفاده از آزمون FTIR پیشنهاد می شود.